Παρασκευή 14 Οκτωβρίου 2022

Μέθοδος φυσική για την είσοδο-έξοδο της πνοής στη νοερά προσευχή ~ Άγιοι Κάλλιστος και Ιγνάτιος (οι Ξανθόπουλοι)



 Άγιος Κάλλιστος και Άγιος Ιγνάτιος (οι Ξανθόπουλοι). 
Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών

19. «Γνωρίζεις αδελφέ ότι αυτό που αναπνέουμε είναι ο κοινός αέρας, και τον αναπνέουμε όχι για άλλο τίποτε, παρά για την καρδιά, γιατί αυτή είναι η αιτία της ζωής και της θερμότητας του σώματος. Η καρδιά δηλαδή φέρνει προς τον εαυτό της τον αέρα της αναπνοής ως ένα μέσο που θα μεταφέρει έξω, με την εκπνοή, μέρος της θερμότητάς της, ώστε η ίδια να διατηρεί τη σωστή θερμοκρασία. Αίτιος, ή μάλλον υπηρέτης αυτής της λειτουργίας είναι ο πνεύμονας, που τον έκανε ο Δημιουργός με αραιή δομή ώστε σαν ένα φυσερό να εισάγει και να εξάγει χωρίς δυσκολία τον αέρα.

Έτσι η καρδιά με την αναπνοή ψύχεται, αποβάλλοντας θερμότητα, και επιτελεί απαράβατα αυτή τη λειτουργία, στην οποία έχει οριστεί για τη διατήρηση της ζωής. Εσύ λοιπόν, αφού καθίσεις σε ήσυχο κελί και συγκεντρώσεις το νου σου, πέρασέ τον στην αναπνευστική οδό που αρχίζει από τη μύτη και οδηγεί τον αέρα στην καρδιά· και ώθησε το νού σου κι ανάγκασέ τον να κατεβεί μαζί με τον εισπνεόμενο αέρα στην καρδιά.

Κι όταν εισέλθει εκεί, τα μετέπειτα δε θα είναι πλέον χωρίς ευφροσύνη και χαρά. Όπως δηλαδή ένας άνδρας που είχε απουσιάσει μακριά από το σπίτι του, όταν επιστρέψει, δεν ξέρει τι κάνει από τη χαρά του που αξιώθηκε να συναντήσει τα παιδιά του και τη γυναίκα του, έτσι κι ο νους όταν ενωθεί με την ψυχή, γεμίζει από ανείπωτη ηδονή και ευφροσύνη. Λοιπόν, αδελφέ, συνήθισε το νου σου να μη βγαίνει γρήγορα από εκεί.

Σχόλιο Π. κοινωνίας: Οι Άγιοι αναφέρονται στην εισπνοή απο την μύτη, και κατά το υψηλότερο ''γέμισμα'' των πνευμόνων με αέρα ενα ''κράτημα'', μιά μικρή παύση, (με σκοπό την συγκέντρωση, το κατέβασμα του νου στήν καρδιά,) το κράτημα της αναπνοής δηλαδή για λίγο, πχ. αναπνοή: Κύριε Ιησού Χριστέ.. (κράτημα, 1-2 δευτ.), εκπνοή: Ελέησον με.. το πόσο το βρίσκει  καθείς ανάλογα... κατά τον λόγο και του άγιου γέρ. Εφραίμ της Αριζόνα: ''Θέλω να την έχω σύντομα, θέλω αργά, όπως αναπαύεται η ψυχή, όπως της αρέσει εκείνη την ώρα. Ύστερα αφού δεν θα μπορούμε να πάρουμε άλλη αναπνοή, θα εκπνέουμε σιγά – σιγά «Κύριε – Ιησού – Χριστέ – ελέησόν με, Κύριε – Ιησού –…», ώστε να φθάσουμε στο τέρμα. Άντε πάλι μια αναπνοή σιγά – σιγά. Όχι βιαστικά· απαλά, ήρεμα, ήσυχα, χωρίς βία...''


(συνέχεια κειμένου): Στην αρχή στενοχωρείται πάρα πολύ από το κλείσιμο μέσα και τον περιορισμό· όταν όμως συνηθίσει, δεν ανέχεται πλέον να περιφέρεται έξω. Γιατί η βασιλεία των ουρανών είναι μέσα μας(Λουκ. 17, 21), και καθώς ο νους την παρατηρεί εκεί και με την καθαρή προσευχή την επιδιώκει, νομίζει βδελυρά και μισητά όλα τα έξω.»

Και λίγο πιο κάτω λέει: «Πρέπει να μάθεις και τούτο· όταν ο νους σου βρίσκεται εκεί, οφείλεις να μην τον αφήνεις να σιωπά και να κάθεται αργός, αλλά δώσε του να έχει ως έργο και ακατάπαυστη μελέτη του το «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον με» και να μην το σταματά ποτέ. Γιατί αυτό διατηρεί το νου συγκεντρωμένο, τον αναδεικνύει ανίκητο και απρόσβλητο κατά τις επιθέσεις του εχθρού και του αυξάνει καθημερινά την αγάπη και τον πόθο του Θεού.»

Αυτά λέει ο μακάριος Νικηφόρος, έχοντας κύριο σκοπό του, με την εξάσκηση της φυσικής αυτής μεθόδου να επιστρέψει ο νους από τη συνηθισμένη του περιπλάνηση και την αιχμαλωσία του και το ρεμβασμό του, στην προσοχή. Με την προσοχή να συνδεθεί πάλι με τον εαυτό του και έτσι να ενωθεί με την προσευχή.

Και να κατεβαίνει από τότε στην καρδιά μαζί με αυτή την προσευχή και να παραμένει πάντοτε μέσα σ’ αυτή· όπως παραγγέλλει και κάποιος άλλος από τους θεόσοφους Πατέρες, επεξηγώντας το παραπάνω απόσπασμα ως άνθρωπος που έλαβε πείρα της ιερής αυτής εργασίας και λέγοντας τα εξής.

Η φυσική μέθοδος με την εισπνοή από τη μύτη και την επίκληση του Κυρίου Ιησού Χριστού που τη συνοδεύει.

20. «Πρέπει να φανερώσουμε κι αυτό στο φιλομαθή: Όταν γυμνάσουμε το νου μας να κατεβαίνει στην καρδιά μαζί με την είσοδο του αέρα της αναπνοής, τότε θα μάθουμε καθαρά ότι ο νους κατερχόμενος, δεν εισέρχεται εκεί πριν παρατήσει κάθε λογισμό και γίνει ενιαίος και γυμνός, κρατώντας μόνο την επίκληση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και τίποτε άλλο. Πάλι δε, όταν αναχωρήσει από εκεί και έρθει έξω, διασκορπίζεται και χωρίς να θέλει στη πολυδιασπασμένη μνήμη».

Και ο ιερός Χρυσόστομος, όμοια με άλλους παλαιούς αγίους Πατέρες, παραγγέλλει να προσευχόμαστε στο όνομα του Ιησού Χριστού του Κυρίου μας μέσα στην καρδιά, με αυτή την προσευχή: «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον με».

21. Και ο Μέγας Χρυσόστομος λέει: «Σας παρακαλώ, αδελφοί, μην παραβείτε και μην καταφρονήσετε ποτέ τον κανόνα της προσευχής». Και παρακάτω: «Οφείλει ο μοναχός, είτε τρώει είτε πίνει είτε κάθεται είτε εκτελεί διακόνημα είτε βαδίζει στο δρόμο είτε κάνει οτιδήποτε, να κράζει ακατάπαυστα το «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον με»».

Και παρακάτω: «Έτσι, το όνομα του Κυρίου Ιησού, κατεβαίνοντας στο βάθος της καρδιάς, θα ταπεινώσει το δράκοντα που έχει την κατοχή της καρδιάς και θα σώσει και θα ζωοποιήσει την ψυχή. Να επιμένεις λοιπόν αδιάκοπα στην επίκληση του ονόματος του Κυρίου Ιησού, για να καταπιεί η καρδιά τον Κύριο κι ο Κύριος την καρδιά και να γίνουν τα δύο ένα».

Και πάλι: «Μη χωρίζετε την καρδιά σας από τον Θεό, αλλά να επιμένετε και να τη φυλάγετε πάντοτε μαζί με τη μνήμη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού· ώσπου να φυτευτεί το όνομα του Κυρίου μέσα στην καρδιά και τίποτε άλλο να μη σκέφτεται αυτή, για να δοξαστεί μέσα σας ο Χριστός».


Και πάλι για τη μνήμη του Ιησού μέσα στην καρδιά 
με την εισπνοή και με προσοχή

22. Γράφει και ο Ιωάννης της Κλίμακος: «Η μνήμη του Ιησού ας κολληθεί στην αναπνοή σου, και τότε θα εννοήσεις την ωφέλεια της ησυχίας». Και ο άγιος Ησύχιος: «Αν θέλεις στ’ αλήθεια να καταντροπιάσεις τους λογισμούς και να ησυχάζεις ευχάριστα και να νήφεις μέσα στην καρδιά σου με ευκολία, ας κολληθεί η ευχή του Ιησού στην αναπνοή σου, και σε λίγες ημέρες θα δεις να γίνεται τούτο».

Εκείνος που θέλει να νήψει νοερά, και πιο πολύ ο αρχάριος, πρέπει να κάθεται στον καιρό της προσευχής σε ήσυχο και σκοτεινό δωμάτιο, για να συγκεντρώνονται έτσι από το μερισμό με τρόπο φυσικό ο νους και η διάνοια

23. Τα παραπάνω είναι θεσπισμένα από παλιά και από μεγάλους αγίους Πατέρες, όσα δηλαδή παρουσιάσαμε με μαρτυρίες σχετικά με το να προσευχόμαστε, να μελετούμε και να νήφουμε με τη βοήθεια της εισπνοής μέσα στην καρδιά, με τη χάρη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, του Υιού του Θεού, και με το άγιο και σωτήριο όνομά Του, και από Αυτόν να ζητούμε το έλεος.

Προσθέτουμε όμως και τούτο· εκείνος που επιμελείται να νήφει νοερά μέσα στην καρδιά του, και μάλιστα ο αρχάριος, πρέπει να κάθεται, πάντοτε βέβαια αλλά ιδίως κατά τον ορισμένο καιρό της προσευχής, σε ήσυχη γωνιά και σκοτεινή, όπως μυσταγωγούν και παραγγέλλουν οι θείοι Πατέρες και διδάσκαλοι που έχουν πείρα αυτής της παμμακάριστης εργασίας.

Γιατί το βλέμμα και η όραση εκ φύσεως γίνονται πρόξενοι διασκορπισμού και διαμερισμού της διάνοιας προς τα ορώμενα και βλεπόμενα κι έτσι αυτή ενοχλείται και ποικίλλεται. Όταν όμως αυτή κλειστεί, όπως είπαμε, σε ήσυχο και σκοτεινό δωμάτιο, παύει να διαμερίζεται και να ποικίλλεται εξαιτίας της οράσεως και του βλέμματος.

Και έτσι ο νους, θέλοντας και μη, γαληνεύει από το μερισμό και συνηθίζει να μαζεύεται στον εαυτό του, όπως λέει ο Μέγας Βασίλειος: «Ο νους που δε διασκορπίζεται στα έξω, ούτε διαχέεται εδώ κι εκεί στον κόσμο μέσω των αισθητηρίων, επιστρέφει στον εαυτό του».



Άγιος Κάλλιστος Β´, πατρ. Κωνσταντινουπόλεως ο Ξανθόπουλος
Τοιχογραφία • Κελλί Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, Καψάλα • 1843
Έργο Μακαρίου ιερομ. Γαλατσιάνου

1 σχόλιο: